De Oorspronkelijke Traditie
The Great Learning
"Visioen van een Nieuwe Cultuur"

Epiloog

Er wordt in de discussies voortdurend over "de" maatschappij gesproken. "De" maatschappij is in verval, verloedert. Waarden en normen zijn verloren gegaan: kortom er wordt zo op ons ingepraat, dat we er steeds meer in zijn gaan geloven. Als iedereen iedereen na gaat praten komen we inderdaad in een maalstroom terecht, die ons steeds verder de diepte insleurt. Persoonlijk denk ik, dat hier sprake is van bewuste verhulling van de situatie. Zolang alles vaag en amorf blijft, heeft niemand er greep op. Het is in het belang van die krachten, die uit de huidige maatschappij hun voordeel halen. Het is dus zaak helder onderscheid te maken.

De huidige maatschappij bestaat uit twee tegenovergestelde krachten. Aan de ene kant zie je een complex, een verwevenheid van wetenschap, technologie en economie (kapitalisme/multinationals). Kenmerken van dit complex zijn o.a. het uitsluitend najagen van winst, ongebreidelde groei, autoritaire ("militaire") organisatiestructuur, totale afwezigheid van demokratische controle, ophoping van macht en kapitaal (in de handen van weinigen), wereldwijde expansie, uitbuiting van de armen, vernietiging van de natuur etc. Aan de andere kant staat de samenleving. Deze bestaat traditioneel uit de gemeenschap, opgebouwd uit gezinnen, straten, wijken, gemeenten, provincies en het land, de maatschappelijke organisaties, het klein en middelgrote bedrijfsleven, de rechtsorde, de organen van de staat, de media enzovoort.

* WTK-complex vlg prof. E.Vermeersch. Zie E. Vermeersch "Door de ogen van de panda", 1996 MvdWiele

Het punt is nu, dat sinds de tweede wereldoorlog het WTK-complex de hele samenleving zo is gaan domineren, dat er terecht van de "terreur van de economie" gesproken kan worden*. Alle sectoren van de samenleving, inclusief de spiritualiteit, de kunsten, de vrije beroepen, de publieke sector, het onderwijs, de gezondheidszorg, de media zijn in toenemende mate vercommercialiseerd. Wij zijn van burgers - de dragers van vrijheid en demokratie - tot objecten gereduceerd. Voor de commercie zijn wij "consumenten", voor de politiek "stemmers" en voor de media "kijkers". Terwille van het winstbejag bewerkstelligt het WTK-complex zonder scrupules verdere desintegratie van de samenleving. Aan een gezin van vijf verkoop je slechts één koelkast, één sofa, één auto en één TV. Aan vijf singles daarentegen het vijfvoudige. Tel uit je winst!

* De afwijzing van de Europese Grondwet is hier duidelijk aan gerelateerd.

Vandaar al die slogans als "vrijheid", "lekker leven", "doe wat je wilt", "helemaal voor jou alleen" etc. etc. De inherente waarde van het menszijn ondergaat hierdoor een absoluut dieptepunt. In ons systeem bestaan relaties tussen mensen slechts zolang als dat er voordeel uit te halen valt. Een (locale) regering die aan de ene kant de "privatisering", zeg winstmaximalisatie, zeg hebzucht, zeg egoisme bevordert, dus direct verantwoordelijk is voor de verdere desintegratie van het saamhorigheidsgevoel en aan de andere kant de burgers oproept het "wij-gevoel" te versterken (c.q. "waarden en normen" in ere te herstellen) blinkt niet echt uit in geloofwaardigheid.

Initiatieven als die van de gemeente Amsterdam ("Wij Amsterdammers") moeten daarom welwillend, maar tegelijkertijd met een (zeer) kritisch oog bekeken worden. Van de ene kant is het van groot belang, dat er een positieve impuls gegeven wordt. Het initiatief verdient daarom alle steun. Van de andere kant mogen daardoor de onderliggende oorzaken niet weggemoffeld worden. Het gevaar is een symptomatische benadering waar niemand bij gebaat is. Het is daarom, dat het initiatief van de gemeente door andere - meer fundamentele projecten - aangevuld dient te worden.

Er wordt terecht gesteld, dat "buitengesloten zijn" een van de hoofdoorzaken is van radicalisering. Iedereen denkt dan meteen aan Islamitische jongeren. Bestuurderen zouden zich echter moeten realiseren, dat oneindig meer mensen "zich buitengesloten voelen". En zeker niet alleen diegenen, die een minimum bestaan hebben. Zeer vele oorspronkelijk gemotiveerden en getalenteerden hebben allang afgehaakt, aangezien zij geen erkenning c.q. waardering ontvangen van de ziekelijk-monomane commerciële maatschappij. Zij zouden graag willen bijdragen tot de samenleving. Grote groepen mensen die zich geen deel van de gemeenschap voelen, leidt tot potentieel explosieve situaties. Radicalisering door het gebrek aan coherentie in de samenleving c.q. gemeenschap?!

Het zou moeten leiden tot het inzicht, dat de gemeenschap het fundament van de samenleving is. Het probleem is, dat deze in onze tijd nauwelijks herkenbaar is. Alles hangt als los zand aan elkaar. Mensen voelen zich niet verbonden met hun straat, wijk of met elkaar. Er is geen gemeenschapsstructuur. Dit is terug te voeren op het feit, dat mensen geen zeggenschap over hun eigen omgeving hebben. Mensen zijn niet gek. Zij laten zich niet motiveren door loze kreten als "meepraten", "eigen verantwoordelijkheid nemen" of "invloed uitoefenen" als de dagelijkse praktijk keer op keer weer uitwijst, dat andere krachten altijd aan het langste eind trekken. Dit creëert apathie, teleurstelling en woede onder de mensen. Het enige dat de samenleving kan redden is "terugnemen" van zelfbestuur op alle niveau's van de samenleving, dat wat ik "gemeenschapsdemokratie" heb genoemd.

We zitten echter nog steeds gevangen in een systeem, dat ons steeds verder uit elkaar drijft. Een dat onze zelfzucht ongenadig blijft aanwakkeren c.q. ons ononderbroken (veelal) totaal onnodige behoeften opdringt. Wij worden doelbewust de hebverslaving ingedreven. Iedereen voor zichzelf. Het WTK-complex is immoreel in de zin dat het de hele samenleving ondermijnt. Waarbij een minderheid zich buiten proporties verrijkt, terwijl de meerderheid steeds armer wordt. (Teveel) hebben is echter een surrogaat voor Zijn. Vanaf het moment, dat je leven vervuld is door innerlijke stabiliteit en balans, helder inzicht, creativiteit, verbondenheid, vriendschap, liefde en inzet voor de ander, dan neemt je behoefte aan het materiële overeenkomstig af. Beiden: degenen zich verrijken en steeds meer gaan ervaren hoe leeg hun bestaan is en degenen die materieel verarmen: besef dat de kans die dit geeft ligt in de overstap naar de werkelijke waarden in het leven. Heb je dit eenmaal gedaan, dan kun je je persoonlijke verworvenheden vervolgens doortrekken naar de samenleving. 

Futile or fertile, that is the question

Terug

1997-2004 © Copyright Han Marie Stiekema. All rights reserved.
Everyone may use this website as a source of inspiration. However, since it
is freely given, no-one can claim, copy or derive any text, rights,
position or status from this website.

Last revising: 07/25/05