Waar zijn de
hippies gebleven die met kralenkettingen om en lange haren tot op hun schouders Al! You
Need is Love van de Beatles zongen? Het lijkt een eeuw geleden dat jongeren tegen de
maatschappelijke orde aanschopten en op zoek gingen naar een vrijere manier van leven en
omgaan met elkaar. Toch zijn niet alle wonderkinderen van toen door het logge monster van
het neoliberalisme opgeslokt. Enkelingen zijn trouw aan zichzelf gebleven en hebben zich
langs het spirituele pad juist verder ontwikkeld.
Een van hen is arts, therapeut,
meditatieleraar en publicist Han Marie Stiekema (1942) die zijn ervaringen heeft
neergelegd in de internetpublicatie Visioen van een nieuwe cultuur: die tal van
inspirerende denkbeelden bevat voor een nieuwe spiritualiteit, een nieuwe gezondheidszorg
en een nieuwe samenleving.
Stiekema woont in Amsterdam. Hij is
getrouwd met MeiMei Yu en heeft een eigen praktijk, gebaseerd op Chinese geneeskunde.
Stiekema heeft de meeste energie gestopt in de twaalf boeken die door hem ook als
zelfstudie-pakket onder de titel The Great Learning gratis worden aangeboden. Deze
titel verwijst naar Het Grote Leerproces, een klassiek werk uit de
confucianistische traditie rond 400 voor Christus. Verlicht handelen in de wereld is
alleen maar mogelijk voor wie de wereld liefheeft en tegelijkertijd rust in het ware Zelf.
Betekent dit nu dat Visioen van een Nieuwe Cultuur sterk op de Chinese traditie
georiënteerd is?
Stiekema: 'De oorspronkelijke tekst van Het
Grote Leerproces past makkelijk op één pagina, maar spreekt mij enorm aan. De
Chinese cultuur is voor mij niet belangrijker dan andere culturen. Mijn elfde boek is
gewijd aan Johannes Althusius, een Duitse calvinist uit de tijd van de Tachtigjarige
Oorlog, die soevereiniteit in eigen kring voorop stelde. De socio-politieke orde die hij
schetste, is veel democratischer dan de huidige samenleving.
Het model van Althusius is
eenvoudig. Wat een individu zelf kan doen, dat doet hij zelf, wat hij niet zelf kan doen,
dat doet het gezin. Wat het gezin zelf kan doen, doet het zelf, wat het niet zelf kan
doen, dat doet de straat. Van de straat ga je naar de wijk, vandaar naar de gemeente, de
regio en de staat. In de gemeenteraad zitten geen vertegenwoordigers van politieke
partijen, maar vertegenwoordigers van de wijken. Zo krijg je een gelaagde samenleving,
waarin de burger iets te vertellen heeft over de straat, buurt, gemeente waarin hij leeft.
| 'De
socio-politieke orde die Althusius schetste, is veel democratischer dan de huidige
samenleving' |
De Nederlandse samenleving is
niet democratisch?
'In de zestiende
eeuw is de territoriale staat opgekomen. Die ontwikkeling beleeft een hoogtepunt in de
Franse revolutie. De territoriale staat heeft de intermediaire politieke organen van
gemeenschap vernietigd om de samenleving terug te brengen tot een verhouding tussen staat
en geatomiseerde individuen. Alles wat daartussen zit, is successievelijk opgeruimd. Het
gevolg is dat het individu niets meer te vertellen heeft over de straat waar hij woont, de
wijk waarin hij leeft en de regio waarmee hij verbonden is. Tegelijkertijd is de
samenleving een chaos geworden die alleen maar beheerst kan worden door repressieve
maatregelen van bovenaf: meer politie, meer afluisterapparatuur, meer cellen, meer
rechters. Maar dit komt allemaal doordat de territoriale staat de samenleving haar
structuur heeft ontnomen. Om dit proces te keren, is een ommekeer in alle sectoren van de
samenleving nodig. Maar die begint bij het individu. De mensen zijn zo ontworteld dat hun
existentiële lijden primair uit contactverlies bestaat: contactverlies met hun diepste
Zelf, contactverlies met hun lichaam en daardoor ook met de natuur, en contactverlies met
de mensengemeenschap. In een nieuwe gezondheidszorg moeten zelfzorg en biologische
geneeskunde centraal staan. Ik ben voorstander van een Europa dat uit autonome regio's
bestaat. Globalisering dient gepaard te gaan met regionalisering.'
Is deze drieslag gebaseerd op een
visioen dat u ooit had?
'Dat klopt. Het gaat om de drie-eenheid
van bewustwording, persoonlijke groei en zelfopoffering. Die fasen heb ik in een visioen
gezien toen ik aan intensieve Zentraining deed. Eerst verschenen er goudgekleurde
bloemetjes met rode stipjes in het hart. Het was een stralende bloemenpracht die ik
herkende als Sint Janskruid. Vervolgens veranderden de steeltjes en de takjes van dit
kruid in een menorha, een joodse kandelaar met zeven armen en zeven rode vlammetjes. Nadat
de gouden kandelaar tot volledige ontwikkeling was gekomen, begonnen de afzonderlijke
armen dikker te worden en naar elkaar toe te groeien. Zij raakten elkaar aan en vloeiden
vervolgens samen. De intensiteit van het goud, de diepte van de kleur en de uitstraling
van het licht namen steeds toe.
De uiteindelijke vorm die
ontstond, was die van een kelk met een ongelooflijke lichtstraling. Die kelk begon
langzaam naar rechts over te hellen. Ik had het gevoel dat er op elk moment iets
bijzonders kon gebeuren. Opeens zag ik het. De kelk was gevuld met een rode vloeistof, met
bloed dat over de rand begon te druppelen, eerst in een straaltje, vervolgens in een
stroom. Het werd een waterval van bloed, een stroom die van geen ophouden wist. Toen ik
dat laatste zag, werd ik vervuld van diepe ontroering en dankbaarheid.'
Wat is de betekenis hiervan?
'Dit visioen is veel groter dan dat het
alleen maar voor mij bestemd is. Het heeft wellicht betekenis voor een groter geheel.
Zesentwintig jaar lang heb ik ermee rond gelopen zonder dat ik het kon prijsgeven. Ik
moest de beelden eerst zelf proberen te vatten en in mijn leven integreren. Het Sint
Janskruid vormt sinds onheuglijke tijden het symbool voor het licht dat duisternis en
geesten verdrijft. De gouden blaadjes geven dit aan. De rode stipjes in het hart dragen de
kiem tot genezing door het licht in zich, speciaal de genezing van zwaarmoedigheid. Het
gaat hier om bewustwording.
De menorha staat voor spirituele groei en
integratie. Je kunt er de levensboom in zien. De joodse religie is op de praktijk van
alledag gericht. De Wet is het geheel van door God gegeven voorschriften, een soort
leefstijladvies. Het volgen van dit advies draagt bij tot concrete harmonie in jezelf en
in je relatie tot anderen. Tegenwoordig wordt dit persoonlijke groei of heelwording
genoemd.
'Er
is een ommekeer nodig in alle sectoren van de samenleving. Die begint bij het individu |
De gouden kelk
vertegenwoordigt de zich uitschenkende graalsbeker met het bloed van Christus. De beker is
een symbool van onbaatzuchtige liefde en zelfopoffering. Dat de graal zijn geheim
prijsgeeft, duidt op een ingrijpen van het bovennatuurlijke in het tijdsgebeuren. Het
geeft het kritieke moment aan waarin de mensheid zich bevindt. Het visioen openbaart de
richting die wij met zijn allen dienen te gaan, de eenheid van bewustwording, persoonlijke
integratie en dienstbaarheid.'
Heeft u enig idee
waarom dit visioen juist u ten deel is gevallen?
'Hoe moet ik dat weten? Tot ik dit visioen kreeg, had ik weinig op met
godsdienst. Ik ben katholiek opgevoed. Maar rond mijn dertiende had ik het bedrog van de
kerk al ingezien. In plaats van dat ik naar de kerk ging, bracht ik de zondagmorgen
stiekem in de Hortus of op een andere plek door. Ik ben in Groningen afgestudeerd als
arts. Daarna ben ik naar Duitsland en Oostenrijk gegaan om biologische geneeskunde te
studeren. Met die kennis ben ik eerst in Meppel en daarna in Ruinen een praktijk voor
biologische geneeskunde begonnen. Dat was in 1972, tijdens de naweeën van het
hippietijdperk.
Het was een gunstige tijd
om iets nieuws te beginnen. Je kon experimenteren. Ik heb in Ruinen de varkensstal
omgebouwd tot een wachtkamer. En omdat ik een van de eerste natuurartsen was, stroomden de
mensen uit het hele land toe. Maar terwijl mijn maatschappelijke ster steeg, zakte mijn
huiselijk geluk ineen. Ik was getrouwd en had twee kleine kinderen. Maar aan een
echtscheiding durfde ik niet te denken.
Door Oosterse
Renaissance van Han Fortmann kreeg ik belangstelling voor spiritualiteit. Op aanraden
van een vriendin ben ik naar Karl Graf von Dürckheim in het Zwarte Woud gegaan en leerde
daar Zenmeditatie. In diezelfde tijd kwam dat visioen met de graalsbeker. Maar dat deze
beker, negenhonderd jaar na het opduiken van de graallegende, opnieuw verschijnt, kan ik
nog steeds niet goed bevatten. Ik heb ook eerst het Sint Janskruid en de menorha als
levensfasen moeten door maken.
Na mijn echtscheiding heb ik tien jaar
lang als een soort boeddha rondgezworven. Ik had godservaringen en verkeerde in een
toestand van voortdurende gelukzaligheid. Ik leed een onnozel leven, genoot van de wilgen
langs de kant van de weg. Ik had geld overgehouden van de verkoop van het huis in Ruinen,
maar ik zag ervan af een nieuw huis te betrekken. Ik trok met de fiets door Nederland,
logeerde bij vrienden of ik belde voor een overnachting aan bij mensen die een plakkaat
van de PPR op hun huis hadden. Dat was in die tijd een christelijk geïnspireerde,
radicaallinkse partij.
Eén keer in de maand deed ik een
vastenmeditatiekring en ook heb ik een paar jaar lang vastenmeditatie gecombineerd met
vredestochten. Dat was in de tijd van de kruisraketten. Soms trokken we wel met honderd
mensen vijf dagen lang door Nederland. In die tijd heb ik veel spirituele gedichten
geschreven.
Ik wist dat ik moest
kiezen: óf ik zou een goeroe met een stel volgelingen worden óf ik zou terug de
maatschappij ingaan. Ik koos voor het laatste. Ik voelde me toch ook wel verantwoordelijk
voor mijn kinderen. Dat is de overgang naar de fase van de joodse kandelaar. Van een
heilige gek, een godsnar, werd ik weer een gewoon mens. Ik moest van mijn voetstuk af en
werd geconfronteerd met mijn woede, mijn opgeblazenheid, mijn onzekerheid.'
Wat ging u doen?
'Omdat ik een ervaren arts was, opende ik
een praktijk voor preventieve therapie. Maar het viel niet meer mee een alternatieve
praktijk van de grond te krijgen. De tijden waren veranderd. Op elke hoek van de straat
bleek zich een homeopaat of een ander soort therapeut gevestigd te hebben. Terwijl een
huisarts de moeilijke gevallen doorverwijst naar een specialist, gebeurde bij mij het
omgekeerde. Mensen die bij de specialist niet van hun kwalen hersteld waren, kwamen naar
mijn spreekuur toe. Ik kreeg patiënten met alle mogelijke chronische ziekten, zoals
astma, hoge bloeddruk, zestiende jaars migraine, of kanker.
Wat ik ben gaan doen om die mensen te
helpen, was het voorschrijven van andere voeding en van darmreinigingskuren. Het werkte
meteen, alleen al door verandering van voeding. De patiënten floreerden erbij. Toen
begreep ik dat chronische ziekten een gemeenschappelijke noemer hebben.
Om dat nader uit te werken ging ik de
systeemtheorie op het menselijk lichaam toepassen. Ik ontwikkelde een stroommodel voor de
verwerking van voedsel in het menselijk lichaam. In dat model onderscheidde ik voeding,
vertering, transport, verbranding, assimilatie, ontgifting en uitscheiding. Dat waren de
lichamelijke basisfuncties die ik ging onderzoeken. Het bleek dat de meeste chronische
ziekten terug te voeren zijn tot stoornissen in deze basisfuncties.
Neurologen
denken dat misselijkheid een gevolg is van migraine, terwijl migraine voor 70 procent
juist omgekeerd een gevolg is van 'misselijkheid', van verteringsstoornissen. De reguliere
geneeskunde doet aan symptoombestrijding, terwijl ik me op gezondheidsbevordering richtte.
Natuurlijk hoopte ik dat er in Nederland voor die alternatieve aanpak belangstelling zou
bestaan, maar niemand pikte mijn bevindingen op. Samen met MeiMei Yu ben ik een half jaar
lang gaan werken in een Braziliaans armenziekenhuis. Dat was een tijd waarin ik zeer
plezierig met allerlei mensen uit de gezondheidszorg, de sportwereld en de ouderenzorg heb
samengewerkt. Mijn stroomsysteemtherapie vond daar gretig aftrek.'
Nu bent u aan de fase
van de stromende kelk toegekomen?
'Ik ben me gaan interesseren voor
de maatschappij. Ik maak me zorgen over de wereld. Het Westen is ontredderd. Het
christendom heeft ons van onze wortels afgesneden. Mensen die het innerlijke licht als hun
eigenlijke identiteit ervoeren, werden ketters genoemd en door de kerk bestreden. Mensen
die zich verbonden voelden met de natuurvooral vrouwen - werden heksen genoemd en door de
kerk naar de brandstapel gevoerd. Het christendom heeft op twee fronten strijd gebracht.
Het geworteld zijn in hemel en aarde werd vervangen door een geloof in godsbeelden.
| Mensen die het
innerlijke licht als hun eigenlijke identiteit ervoeren, werden ketters genoemd' |
Maar ik ben juist
geïnteresseerd in de oergrond waarin wij geworteld zijn. In het boeddhisme heet die
oergrond nirwana, in het taoïsme tao, in de natuurkunde het vacuüm. Het is de duisternis
waaruit het licht ontstaan is. Lao-tse noemt die leegte de moeder van de wereld. De poort
van de duistere moeder is volgens hem de wortel van hemel en aarde. Dat vind ik enorm
stimulerend, het besef dat we in een vrouwelijk gekleurd universum leven.
Die vrouwelijke kant is
altijd een integraal onderdeel van de graallegende geweest, terwijl het schrijven van
boeken natuurlijk sterk met mijn intellect, met mijn mannelijke kant verbonden is geweest.
Misschien komt er in mijn leven nu een nieuwe overgang die inderdaad met de graalskelk te
maken heeft. Ik ben een beetje uitgeschreven. Ik heb mijn visioen op papier gezet en via
internet aan het grote publiek toevertrouwd. Ik hoop dat het een functie zal vervullen bij
het spiritueel en maatschappelijk wakker worden van de mensen.'
HN, 8 December 2001
PS. Visioen van
een nienwe cultuur. Internetpublicatie van het verzamelde werk van Han Marie Stiekema: www.the-great-learning.com E-mail & contakt.
PS. Hervormd Nederland bestaat niet meer. Het heeft zijn vervolg gekregen in
een boeiende websitekrant: www.zinweb.nl |
