Interview in Hervormd Nederland
(HN)

HAN MARIE STIEKEMA:
OVERGEBLEVEN WONDERKIND

Visioen van een Nieuwe Cultuur

 

 

Han Marie Stiekema was in de jaren zeventig bekend als pionier biologische geneeskunde. Daarna zwierf hij tien jaar als een gelukzalige monnik door Nederland. Zijn terugkeer in de maatschappij was een zware dobber voor hem. Maar nu weet hij waar het in de westerse cultuur aan schort.

 

 

Waar zijn de hippies gebleven die met kralenkettingen om en lange haren tot op hun schouders Al! You Need is Love van de Beatles zongen? Het lijkt een eeuw geleden dat jongeren tegen de maatschappelijke orde aanschopten en op zoek gingen naar een vrijere manier van leven en omgaan met elkaar. Toch zijn niet alle wonderkinderen van toen door het logge monster van het neoliberalisme opgeslokt. Enkelingen zijn trouw aan zichzelf gebleven en hebben zich langs het spirituele pad juist verder ontwikkeld.

Een van hen is arts, therapeut, meditatieleraar en publicist Han Marie Stiekema (1942) die zijn ervaringen heeft neergelegd in de internetpublicatie Visioen van een nieuwe cultuur: die tal van inspirerende denkbeelden bevat voor een nieuwe spiritualiteit, een nieuwe gezondheidszorg en een nieuwe samenleving.

Stiekema woont in Amsterdam. Hij is getrouwd met MeiMei Yu en heeft een eigen praktijk, gebaseerd op Chinese geneeskunde. Stiekema heeft de meeste energie gestopt in de twaalf boeken die door hem ook als zelfstudie-pakket onder de titel The Great Learning gratis worden aangeboden. Deze titel verwijst naar Het Grote Leerproces, een klassiek werk uit de confucianistische traditie rond 400 voor Christus. Verlicht handelen in de wereld is alleen maar mogelijk voor wie de wereld liefheeft en tegelijkertijd rust in het ware Zelf. Betekent dit nu dat Visioen van een Nieuwe Cultuur sterk op de Chinese traditie georiënteerd is?

Stiekema: 'De oorspronkelijke tekst van Het Grote Leerproces past makkelijk op één pagina, maar spreekt mij enorm aan. De Chinese cultuur is voor mij niet belangrijker dan andere culturen. Mijn elfde boek is gewijd aan Johannes Althusius, een Duitse calvinist uit de tijd van de Tachtigjarige Oorlog, die soevereiniteit in eigen kring voorop stelde. De socio-politieke orde die hij schetste, is veel democratischer dan de huidige samenleving.

Het model van Althusius is eenvoudig. Wat een individu zelf kan doen, dat doet hij zelf, wat hij niet zelf kan doen, dat doet het gezin. Wat het gezin zelf kan doen, doet het zelf, wat het niet zelf kan doen, dat doet de straat. Van de straat ga je naar de wijk, vandaar naar de gemeente, de regio en de staat. In de gemeenteraad zitten geen vertegenwoordigers van politieke partijen, maar vertegenwoordigers van de wijken. Zo krijg je een gelaagde samenleving, waarin de burger iets te vertellen heeft over de straat, buurt, gemeente waarin hij leeft.

'De socio-politieke orde die Althusius schetste, is veel democratischer dan de huidige samenleving'

De Nederlandse samenleving is niet democratisch?

'In de zestiende eeuw is de territoriale staat opgekomen. Die ontwikkeling beleeft een hoogtepunt in de Franse revolutie. De territoriale staat heeft de intermediaire politieke organen van gemeenschap vernietigd om de samenleving terug te brengen tot een verhouding tussen staat en geatomiseerde individuen. Alles wat daartussen zit, is successievelijk opgeruimd. Het gevolg is dat het individu niets meer te vertellen heeft over de straat waar hij woont, de wijk waarin hij leeft en de regio waarmee hij verbonden is. Tegelijkertijd is de samenleving een chaos geworden die alleen maar beheerst kan worden door repressieve maatregelen van bovenaf: meer politie, meer afluisterapparatuur, meer cellen, meer rechters. Maar dit komt allemaal doordat de territoriale staat de samenleving haar structuur heeft ontnomen. Om dit proces te keren, is een ommekeer in alle sectoren van de samenleving nodig. Maar die begint bij het individu. De mensen zijn zo ontworteld dat hun existentiële lijden primair uit contactverlies bestaat: contactverlies met hun diepste Zelf, contactverlies met hun lichaam en daardoor ook met de natuur, en contactverlies met de mensengemeenschap. In een nieuwe gezondheidszorg moeten zelfzorg en biologische geneeskunde centraal staan. Ik ben voorstander van een Europa dat uit autonome regio's bestaat. Globalisering dient gepaard te gaan met regionalisering.'

Is deze drieslag gebaseerd op een visioen dat u ooit had?

'Dat klopt. Het gaat om de drie-eenheid van bewustwording, persoonlijke groei en zelfopoffering. Die fasen heb ik in een visioen gezien toen ik aan intensieve Zentraining deed. Eerst verschenen er goudgekleurde bloemetjes met rode stipjes in het hart. Het was een stralende bloemenpracht die ik herkende als Sint Janskruid. Vervolgens veranderden de steeltjes en de takjes van dit kruid in een menorha, een joodse kandelaar met zeven armen en zeven rode vlammetjes. Nadat de gouden kandelaar tot volledige ontwikkeling was gekomen, begonnen de afzonderlijke armen dikker te worden en naar elkaar toe te groeien. Zij raakten elkaar aan en vloeiden vervolgens samen. De intensiteit van het goud, de diepte van de kleur en de uitstraling van het licht namen steeds toe.

De uiteindelijke vorm die ontstond, was die van een kelk met een ongelooflijke lichtstraling. Die kelk begon langzaam naar rechts over te hellen. Ik had het gevoel dat er op elk moment iets bijzonders kon gebeuren. Opeens zag ik het. De kelk was gevuld met een rode vloeistof, met bloed dat over de rand begon te druppelen, eerst in een straaltje, vervolgens in een stroom. Het werd een waterval van bloed, een stroom die van geen ophouden wist. Toen ik dat laatste zag, werd ik vervuld van diepe ontroering en dankbaarheid.'

Wat is de betekenis hiervan?

'Dit visioen is veel groter dan dat het alleen maar voor mij bestemd is. Het heeft wellicht betekenis voor een groter geheel. Zesentwintig jaar lang heb ik ermee rond gelopen zonder dat ik het kon prijsgeven. Ik moest de beelden eerst zelf proberen te vatten en in mijn leven integreren. Het Sint Janskruid vormt sinds onheuglijke tijden het symbool voor het licht dat duisternis en geesten verdrijft. De gouden blaadjes geven dit aan. De rode stipjes in het hart dragen de kiem tot genezing door het licht in zich, speciaal de genezing van zwaarmoedigheid. Het gaat hier om bewustwording.

De menorha staat voor spirituele groei en integratie. Je kunt er de levensboom in zien. De joodse religie is op de praktijk van alledag gericht. De Wet is het geheel van door God gegeven voorschriften, een soort leefstijladvies. Het volgen van dit advies draagt bij tot concrete harmonie in jezelf en in je relatie tot anderen. Tegenwoordig wordt dit persoonlijke groei of heelwording genoemd.

'Er is een ommekeer nodig in alle sectoren van de samenleving. Die begint bij het individu

De gouden kelk vertegenwoordigt de zich uitschenkende graalsbeker met het bloed van Christus. De beker is een symbool van onbaatzuchtige liefde en zelfopoffering. Dat de graal zijn geheim prijsgeeft, duidt op een ingrijpen van het bovennatuurlijke in het tijdsgebeuren. Het geeft het kritieke moment aan waarin de mensheid zich bevindt. Het visioen openbaart de richting die wij met zijn allen dienen te gaan, de eenheid van bewustwording, persoonlijke integratie en dienstbaarheid.'

Heeft u enig idee waarom dit visioen juist u ten deel is gevallen?

'Hoe moet ik dat weten? Tot ik dit visioen kreeg, had ik weinig op met godsdienst. Ik ben katholiek opgevoed. Maar rond mijn dertiende had ik het bedrog van de kerk al ingezien. In plaats van dat ik naar de kerk ging, bracht ik de zondagmorgen stiekem in de Hortus of op een andere plek door. Ik ben in Groningen afgestudeerd als arts. Daarna ben ik naar Duitsland en Oostenrijk gegaan om biologische geneeskunde te studeren. Met die kennis ben ik eerst in Meppel en daarna in Ruinen een praktijk voor biologische geneeskunde begonnen. Dat was in 1972, tijdens de naweeën van het hippietijdperk.

Het was een gunstige tijd om iets nieuws te beginnen. Je kon experimenteren. Ik heb in Ruinen de varkensstal omgebouwd tot een wachtkamer. En omdat ik een van de eerste natuurartsen was, stroomden de mensen uit het hele land toe. Maar terwijl mijn maatschappelijke ster steeg, zakte mijn huiselijk geluk ineen. Ik was getrouwd en had twee kleine kinderen. Maar aan een echtscheiding durfde ik niet te denken.

Door Oosterse Renaissance van Han Fortmann kreeg ik belangstelling voor spiritualiteit. Op aanraden van een vriendin ben ik naar Karl Graf von Dürckheim in het Zwarte Woud gegaan en leerde daar Zenmeditatie. In diezelfde tijd kwam dat visioen met de graalsbeker. Maar dat deze beker, negenhonderd jaar na het opduiken van de graallegende, opnieuw verschijnt, kan ik nog steeds niet goed bevatten. Ik heb ook eerst het Sint Janskruid en de menorha als levensfasen moeten door maken.

Na mijn echtscheiding heb ik tien jaar lang als een soort boeddha rondgezworven. Ik had godservaringen en verkeerde in een toestand van voortdurende gelukzaligheid. Ik leed een onnozel leven, genoot van de wilgen langs de kant van de weg. Ik had geld overgehouden van de verkoop van het huis in Ruinen, maar ik zag ervan af een nieuw huis te betrekken. Ik trok met de fiets door Nederland, logeerde bij vrienden of ik belde voor een overnachting aan bij mensen die een plakkaat van de PPR op hun huis hadden. Dat was in die tijd een christelijk geïnspireerde, radicaallinkse partij.

Eén keer in de maand deed ik een vastenmeditatiekring en ook heb ik een paar jaar lang vastenmeditatie gecombineerd met vredestochten. Dat was in de tijd van de kruisraketten. Soms trokken we wel met honderd mensen vijf dagen lang door Nederland. In die tijd heb ik veel spirituele gedichten geschreven.

Ik wist dat ik moest kiezen: óf ik zou een goeroe met een stel volgelingen worden óf ik zou terug de maatschappij ingaan. Ik koos voor het laatste. Ik voelde me toch ook wel verantwoordelijk voor mijn kinderen. Dat is de overgang naar de fase van de joodse kandelaar. Van een heilige gek, een godsnar, werd ik weer een gewoon mens. Ik moest van mijn voetstuk af en werd geconfronteerd met mijn woede, mijn opgeblazenheid, mijn onzekerheid.'

Wat ging u doen?

'Omdat ik een ervaren arts was, opende ik een praktijk voor preventieve therapie. Maar het viel niet meer mee een alternatieve praktijk van de grond te krijgen. De tijden waren veranderd. Op elke hoek van de straat bleek zich een homeopaat of een ander soort therapeut gevestigd te hebben. Terwijl een huisarts de moeilijke gevallen doorverwijst naar een specialist, gebeurde bij mij het omgekeerde. Mensen die bij de specialist niet van hun kwalen hersteld waren, kwamen naar mijn spreekuur toe. Ik kreeg patiënten met alle mogelijke chronische ziekten, zoals astma, hoge bloeddruk, zestiende jaars migraine, of kanker.

Wat ik ben gaan doen om die mensen te helpen, was het voorschrijven van andere voeding en van darmreinigingskuren. Het werkte meteen, alleen al door verandering van voeding. De patiënten floreerden erbij. Toen begreep ik dat chronische ziekten een gemeenschappelijke noemer hebben.

Om dat nader uit te werken ging ik de systeemtheorie op het menselijk lichaam toepassen. Ik ontwikkelde een stroommodel voor de verwerking van voedsel in het menselijk lichaam. In dat model onderscheidde ik voeding, vertering, transport, verbranding, assimilatie, ontgifting en uitscheiding. Dat waren de lichamelijke basisfuncties die ik ging onderzoeken. Het bleek dat de meeste chronische ziekten terug te voeren zijn tot stoornissen in deze basisfuncties.

Neurologen denken dat misselijkheid een gevolg is van migraine, terwijl migraine voor 70 procent juist omgekeerd een gevolg is van 'misselijkheid', van verteringsstoornissen. De reguliere geneeskunde doet aan symptoombestrijding, terwijl ik me op gezondheidsbevordering richtte. Natuurlijk hoopte ik dat er in Nederland voor die alternatieve aanpak belangstelling zou bestaan, maar niemand pikte mijn bevindingen op. Samen met MeiMei Yu ben ik een half jaar lang gaan werken in een Braziliaans armenziekenhuis. Dat was een tijd waarin ik zeer plezierig met allerlei mensen uit de gezondheidszorg, de sportwereld en de ouderenzorg heb samengewerkt. Mijn stroomsysteemtherapie vond daar gretig aftrek.'

Nu bent u aan de fase van de stromende kelk toegekomen?

'Ik ben me gaan interesseren voor de maatschappij. Ik maak me zorgen over de wereld. Het Westen is ontredderd. Het christendom heeft ons van onze wortels afgesneden. Mensen die het innerlijke licht als hun eigenlijke identiteit ervoeren, werden ketters genoemd en door de kerk bestreden. Mensen die zich verbonden voelden met de natuurvooral vrouwen - werden heksen genoemd en door de kerk naar de brandstapel gevoerd. Het christendom heeft op twee fronten strijd gebracht. Het geworteld zijn in hemel en aarde werd vervangen door een geloof in godsbeelden.

Mensen die het innerlijke licht als hun eigenlijke identiteit ervoeren, werden ketters genoemd'

Maar ik ben juist geïnteresseerd in de oergrond waarin wij geworteld zijn. In het boeddhisme heet die oergrond nirwana, in het taoïsme tao, in de natuurkunde het vacuüm. Het is de duisternis waaruit het licht ontstaan is. Lao-tse noemt die leegte de moeder van de wereld. De poort van de duistere moeder is volgens hem de wortel van hemel en aarde. Dat vind ik enorm stimulerend, het besef dat we in een vrouwelijk gekleurd universum leven.

Die vrouwelijke kant is altijd een integraal onderdeel van de graallegende geweest, terwijl het schrijven van boeken natuurlijk sterk met mijn intellect, met mijn mannelijke kant verbonden is geweest. Misschien komt er in mijn leven nu een nieuwe overgang die inderdaad met de graalskelk te maken heeft. Ik ben een beetje uitgeschreven. Ik heb mijn visioen op papier gezet en via internet aan het grote publiek toevertrouwd. Ik hoop dat het een functie zal vervullen bij het spiritueel en maatschappelijk wakker worden van de mensen.'

HN, 8 December 2001

PS. Visioen van een nienwe cultuur. Internetpublicatie van het verzamelde werk van Han Marie Stiekema: www.the-great-learning.com E-mail & contakt.

PS. Hervormd Nederland bestaat niet meer. Het heeft zijn vervolg gekregen in een boeiende websitekrant: www.zinweb.nl

Terug

Last revising: 01/10/11